4 Phương pháp đào tạo và phát triển nhân sự phổ biến trong doanh nghiệp

Vậy hiện nay có các phương pháp đào tạo và phát triển nhân sự nào đang được áp dụng phổ biến? Ưu nhược điểm của từng phương pháp ra sao? Và đâu là hướng đi phù hợp nhất với điều kiện thực tế của từng tổ chức? Bài viết dưới đây Lạc Việt SureHCS sẽ giúp doanh nghiệp có cái nhìn toàn diện, thực tiễn nhất để xây dựng chiến lược phát triển đội ngũ hiệu quả.

1. Tổng quan về các phương pháp đào tạo phát triển nhân sự

Các phương pháp đào tạo phát triển nhân sự là hệ thống các cách thức, mô hình hoặc công cụ mà doanh nghiệp sử dụng nhằm mục tiêu nâng cao năng lực, kỹ năng, thái độ làm việc, khả năng thích ứng của người lao động với yêu cầu công việc và sự phát triển dài hạn.

Không có phương pháp đào tạo nào là tối ưu cho mọi doanh nghiệp. Việc lựa chọn đúng phương pháp phụ thuộc vào mục tiêu chiến lược, ngân sách, quy mô nhân sự và cả văn hóa nội bộ. Ví dụ:

• Doanh nghiệp startup cần phương pháp nhanh gọn, ít tốn kém, như đào tạo qua mentor nội bộ.
• Tập đoàn lớn lại cần các mô hình chuyên sâu như e-learning kết hợp đào tạo lãnh đạo theo lộ trình.

Vì vậy, ưu nhược điểm của các phương pháp đào tạo phải được cân nhắc kỹ lưỡng, dựa trên mục tiêu thực tế.

2. 4 Phương pháp đào tạo và phát triển nhân sự phổ biến trong doanh nghiệp

Để giúp doanh nghiệp dễ hình dung lựa chọn phương pháp phù hợp, bảng dưới đây tổng hợp các phương pháp đào tạo và phát triển nhân sự phổ biến hiện nay, đồng thời đánh giá nhanh về ưu nhược điểm của từng phương pháp đào tạo:

Ghi chú: Đây là những phương pháp đào tạo trong công việc thường được kết hợp linh hoạt trong một kế hoạch đào tạo tổng thể, tùy theo đối tượng và mục tiêu phát triển nguồn nhân lực.

2.1. Phương pháp đào tạo trong công việc (On-the-job training)

Đào tạo trong công việc là phương pháp phổ biến được nhiều doanh nghiệp lựa chọn nhờ tính thực tiễn cao. Nhân viên được học hỏi trực tiếp trong quá trình thực hiện nhiệm vụ thực tế, dưới sự hướng dẫn của người có kinh nghiệm như quản lý, đồng nghiệp kỳ cựu hoặc chuyên gia nội bộ.

Ví dụ dễ hình dung là khi một nhân viên mới vào làm vị trí chăm sóc khách hàng, họ sẽ được “kèm cặp” bởi một đồng nghiệp có kinh nghiệm, quan sát quy trình xử lý cuộc gọi, học cách sử dụng phần mềm, đồng thời thực hành từng phần nhỏ dưới sự theo dõi. Đây là một phần trong mẫu quy trình đào tạo trong công việc được triển khai rất hiệu quả ở nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Lợi ích nổi bật của phương pháp này bao gồm:

• Tiết kiệm chi phí – thời gian: Không cần đầu tư vào cơ sở hạ tầng đào tạo riêng biệt, nhân viên có thể bắt đầu học và làm việc cùng lúc.
• Tăng khả năng tiếp thu áp dụng: Kiến thức được truyền đạt đi đôi với thực hành giúp ghi nhớ lâu hiểu đúng ngữ cảnh công việc.
• Linh hoạt dễ triển khai: Đặc biệt phù hợp với các vị trí đòi hỏi thao tác thường xuyên như sản xuất, kỹ thuật, chăm sóc khách hàng…

Tuy nhiên, nhược điểm của phương pháp đào tạo trong công việc cũng cần được lưu ý:

• Nếu người hướng dẫn thiếu kỹ năng đào tạo hoặc truyền đạt không nhất quán, nhân viên mới dễ tiếp thu sai quy trình, dẫn đến hiệu suất không đồng đều.
• Thiếu hệ thống đánh giá rõ ràng nên khó đo lường hiệu quả đào tạo.
• Có thể gây áp lực cho nhân viên mới khi phải vừa học vừa làm trong môi trường thật, đặc biệt là với các vị trí liên quan đến xử lý tình huống khách hàng hoặc kỹ thuật nhạy cảm.

Do đó, để tối ưu phương pháp này, doanh nghiệp cần xây dựng bộ khung đào tạo bài bản, phân định rõ nội dung, người hướng dẫn, tiêu chí đánh giá và thời gian hoàn tất từng giai đoạn. Đây là cách giúp khắc phục nhược điểm nâng cao chất lượng cho một trong các phương pháp đào tạo trong công việc phổ biến hiện nay.

2.2. Phương pháp đào tạo ngoài công việc (Off-the-job training)

Đào tạo ngoài công việc là phương pháp giúp nhân viên học tập trong môi trường tách biệt hoàn toàn khỏi công việc hằng ngày. Hình thức này thường bao gồm các lớp học nội bộ, hội thảo chuyên đề, chương trình đào tạo từ các đối tác bên ngoài, hoặc học trực tuyến thông qua hệ thống e-learning.

Ví dụ điển hình là khi doanh nghiệp tổ chức khóa học kỹ năng giao tiếp chuyên nghiệp kéo dài 2 ngày cho toàn bộ đội ngũ bán hàng, với giảng viên là chuyên gia bên ngoài. Hay việc triển khai chương trình học trực tuyến về quản lý thời gian qua phần mềm LMS giải pháp tiết kiệm có thể theo dõi tiến độ học tập.

Thời điểm nên áp dụng phương pháp đào tạo ngoài công việc:

• Khi cần đào tạo kiến thức mang tính tổng quan hoặc kỹ năng mềm không gắn liền với quy trình thao tác cụ thể.
• Khi doanh nghiệp muốn tạo khoảng không gian “ngắt kết nối” để nhân viên có thể tập trung tiếp thu tri thức mới mà không bị gián đoạn bởi áp lực công việc.
• Khi triển khai các chương trình phát triển dài hạn như đào tạo lãnh đạo, xây dựng văn hóa doanh nghiệp, chuyển đổi tư duy…

Lợi ích mang lại:

• Cung cấp kiến thức bài bản, có hệ thống, đặc biệt hữu ích với các chủ đề chiến lược hoặc kỹ năng mềm.
• Tạo cơ hội giao lưu, học hỏi từ các chuyên gia bên ngoài hoặc từ đồng nghiệp các phòng ban khác.
• Dễ dàng chuẩn hóa nội dung đo lường đầu ra nếu áp dụng nền tảng e-learning.

Tuy nhiên, ưu và nhược điểm của các phương pháp đào tạo này cần được cân nhắc kỹ. Hạn chế lớn nhất là chi phí triển khai, nguy cơ kiến thức không được áp dụng ngay nên dễ bị quên nếu không có hệ thống củng cố hoặc thực hành sau đào tạo. Do đó, để đạt hiệu quả cao, doanh nghiệp nên kết hợp linh hoạt giữa đào tạo ngoài công việc, các hoạt động theo sau như coaching, mentoring hay bài tập thực tế.

2.3. Phương pháp đào tạo theo phương pháp kèm cặp (Coaching & Mentoring)

Coaching và Mentoring là hai hình thức đào tạo cá nhân hóa được áp dụng rộng rãi tại các doanh nghiệp hiện đại, đặc biệt trong phát triển năng lực lãnh đạo, giữ chân nhân sự chủ chốt. Tuy cùng mang tính chất “người dẫn dắt” nhưng hai phương pháp này khác nhau về mục tiêu và cách tiếp cận:

• Coaching (huấn luyện) tập trung vào mục tiêu ngắn hạn, thường là giải quyết một vấn đề cụ thể trong công việc, do cấp trên trực tiếp hoặc chuyên gia đảm nhận vai trò hướng dẫn.
• Mentoring (cố vấn) thiên về mối quan hệ lâu dài, nơi một người có kinh nghiệm sâu rộng (mentor) hỗ trợ người được hướng dẫn (mentee) phát triển toàn diện về tư duy, kỹ năng, sự nghiệp.

Ví dụ thực tế: Một nhân viên tiềm năng có thể được coaching để nâng cao kỹ năng thuyết trình trước ban lãnh đạo, trong khi một quản lý cấp trung được mentoring để định hướng phát triển lên vị trí giám đốc trong 2-3 năm tới.

Ưu điểm nổi bật của phương pháp kèm cặp:

• Tính cá nhân hóa cao: Mỗi cá nhân được phát triển theo đúng nhu cầu định hướng nghề nghiệp.
• Tăng cường động lực làm việc: Sự quan tâm trực tiếp từ cấp quản lý giúp nhân viên cảm thấy được đầu tư từ đó gắn bó hơn với tổ chức.
• Phát triển năng lực lãnh đạo nội bộ: Coaching hay mentoring là “lò luyện” cho thế hệ lãnh đạo kế cận tạo nên nguồn nhân lực chất lượng cao từ nội bộ.

Tuy nhiên, cũng cần lưu ý nhược điểm của phương pháp đào tạo này:

• Phụ thuộc nhiều vào năng lực của người coach/mentor. Nếu thiếu kỹ năng truyền đạt, tác động ngược có thể xảy ra.
• Tốn thời gian, khó áp dụng đồng loạt cho toàn bộ nhân sự, vì đây là hình thức đào tạo theo kiểu “1 kèm 1” hoặc nhóm nhỏ.

Do đó, các phương pháp đào tạo và phát triển theo hướng kèm cặp sẽ phát huy hiệu quả tối ưu khi được tích hợp vào chiến lược phát triển nhân tài của doanh nghiệp, áp dụng chọn lọc cho các vị trí then chốt hoặc nhân sự tiềm năng.

2.4. Phương pháp đào tạo qua hệ thống e-learning và phần mềm LMS

Trong kỷ nguyên số, đào tạo nhân sự thông qua hệ thống e-learning và phần mềm LMS (Learning Management System) ngày càng chứng minh vai trò thiết yếu trong việc số hóa hoạt động phát triển nguồn lực nội bộ.

Hệ thống LMS là nền tảng giúp doanh nghiệp tổ chức, quản lý, triển khai theo dõi toàn bộ quá trình đào tạo trên nền tảng số. Nhân viên có thể học mọi lúc, mọi nơi, truy cập kho nội dung học tập theo lộ trình, làm bài kiểm tra, nhận đánh giá tiến độ – tất cả trong một hệ thống thống nhất.

Ví dụ ứng dụng tiêu biểu:

• Lạc Việt Elearning: Phần mềm đào tạo nội bộ chuyên biệt cho doanh nghiệp Việt, cho phép thiết kế khóa học theo quy trình đào tạo thực tế, tích hợp báo cáo, bài kiểm tra, quản lý người học dễ dàng.
• Docebo, TalentLMS: Các nền tảng LMS quốc tế nổi bật với khả năng tích hợp AI, gamification (trò chơi hóa học tập), hỗ trợ đào tạo đa ngôn ngữ.

Lợi ích thực tiễn mà doanh nghiệp nhận được:

• Tiết kiệm chi phí đào tạo: Không tốn ngân sách thuê giảng viên, tổ chức lớp học trực tiếp, in tài liệu.
• Đồng bộ hóa quy trình đào tạo nội bộ công ty: Dễ dàng kiểm soát nội dung, tiêu chuẩn đào tạo giữa các phòng ban hoặc chi nhánh.
• Theo dõi kết quả rõ ràng: Thông qua thống kê, bảng điểm, báo cáo hoàn thành… nhà quản lý dễ dàng nắm bắt hiệu quả đào tạo.
• Tăng khả năng tự học của nhân viên: Khuyến khích văn hóa học tập chủ động trong tổ chức.

Tuy nhiên, để phát huy tối đa hiệu quả, doanh nghiệp cần thiết kế mẫu kế hoạch đào tạo nội bộ rõ ràng gắn kết giữa nội dung số hóa và mục tiêu đào tạo cụ thể theo từng nhóm đối tượng.

3. Cách chọn phương pháp phù hợp theo từng quy mô mục tiêu đào tạo

Việc lựa chọn phương pháp đào tạo không nên dựa vào xu hướng chung hay sự “tiện lợi” mà cần căn cứ vào:

3.1. Quy mô doanh nghiệp

• Doanh nghiệp nhỏ (dưới 100 nhân sự): Thường ưu tiên đào tạo tại chỗ, e-learning hoặc coaching theo nhóm nhỏ. Đây là những phương pháp tiết kiệm chi phí, phù hợp với nguồn lực hạn chế nhưng vẫn đảm bảo truyền đạt được kiến thức cốt lõi.
• Doanh nghiệp vừa – lớn: Có thể đầu tư xây dựng hệ thống đào tạo nội bộ, kết hợp LMS, luân chuyển công việc, hoặc triển khai chương trình mentoring dài hạn. Với nguồn lực dồi dào, họ có khả năng thiết kế các phương pháp đào tạo và phát triển bài bản chuyên sâu hơn.

3.2. Mục tiêu đào tạo

• Đào tạo hội nhập – onboarding: Ưu tiên e-learning kết hợp tài liệu nội bộ, video hướng dẫn, nhằm chuẩn hóa thông tin tiết kiệm thời gian lặp lại cho bộ phận nhân sự.
• Nâng cao kỹ năng chuyên môn: Nên kết hợp đào tạo tại chỗ và qua dự án thực tế. Điều này giúp nhân viên áp dụng kiến thức vào công việc ngay lập tức, gia tăng hiệu quả chuyển hóa kiến thức thành kỹ năng thực hành.
• Phát triển năng lực lãnh đạo: Coaching 1-1, mentoring hoặc đào tạo dựa trên trải nghiệm lãnh đạo thực tế là lựa chọn hàng đầu, đặc biệt đối với các cấp quản lý trung/cao.
• Phát triển kỹ năng mềm toàn diện: Có thể áp dụng e-learning kết hợp các buổi workshop trực tiếp để tăng tính tương tác phản hồi nhanh.

Không có “công thức chung” cho tất cả doanh nghiệp khi chọn các phương pháp đào tạo và phát triển nhân sự mà nên xem xét kỹ mục tiêu dài hạn, năng lực triển khai, trình độ nhân sự, văn hóa tổ chức. Việc lựa chọn sai phương pháp không chỉ lãng phí ngân sách mà còn ảnh hưởng đến hiệu quả nâng cao năng lực đội ngũ. Do đó, hãy bắt đầu từ việc đánh giá đúng nhu cầu và xây dựng lộ trình đào tạo theo hướng linh hoạt tập trung vào hiệu quả cuối cùng.

4. Gợi ý giải pháp số hóa đào tạo toàn diện với phần mềm LMS

Trong bối cảnh doanh nghiệp đang chuyển mình mạnh mẽ sang mô hình quản trị hiện đại, nhu cầu đào tạo nội bộ linh hoạt, tiết kiệm và có thể đo lường được hiệu quả ngày càng trở nên cấp thiết. Việc áp dụng một nền tảng phần mềm đào tạo nhân sự như Lạc Việt Elearning mang lại cho doanh nghiệp những lợi ích rõ rệt:

• Chuẩn hóa toàn bộ quy trình đào tạo: Thay vì phụ thuộc vào tài liệu rời rạc hoặc các buổi đào tạo không đồng nhất, phần mềm cho phép doanh nghiệp xây dựng hệ thống bài giảng điện tử chuẩn hóa, dễ truy cập, dễ cập nhật có thể dùng lặp lại cho nhiều nhóm nhân sự khác nhau.
• Linh hoạt về thời gian không gian học tập: Nhân viên có thể học mọi lúc mọi nơi trên nền tảng trực tuyến, kể cả khi làm việc từ xa, tiết kiệm đáng kể chi phí tổ chức lớp, in ấn tài liệu, di chuyển và giảng viên.
• Cá nhân hóa lộ trình phát triển: Mỗi nhân viên sẽ có lộ trình học tập riêng dựa trên chức danh, cấp bậc hoặc kỹ năng còn thiếu thay vì áp dụng một chương trình chung cho toàn bộ tổ chức.
• Tăng cường tính chủ động tự học: Với các bài học tương tác, video minh họa sinh động, câu hỏi trắc nghiệm kèm phản hồi ngay lập tức, phần mềm tạo động lực cho nhân viên chủ động nâng cao năng lực mà không cần chờ đợi đào tạo tập trung.

Lựa chọn phương pháp đào tạo phù hợp không chỉ giúp nâng cao kỹ năng hiệu suất làm việc của nhân viên, mà còn tạo nên một nền văn hóa học tập tích cực trong tổ chức. Dù áp dụng phương pháp truyền thống hay hiện đại, trực tiếp hay số hóa, điều quan trọng là doanh nghiệp cần xác định rõ mục tiêu, lộ trình và đo lường hiệu quả đào tạo một cách nghiêm túc.

Nếu bạn đang tìm kiếm một giải pháp toàn diện để triển khai chương trình đào tạo một cách bài bản, tiết kiệm dễ kiểm soát, hãy trải nghiệm ngay phần mềm đào tạo trực tuyến Lạc Việt E learning  – phần mềm đào tạo được thiết kế dành riêng cho doanh nghiệp Việt giúp bạn xây dựng đội ngũ vững mạnh, linh hoạt luôn sẵn sàng thích nghi trong mọi thời kỳ chuyển đổi.

Tư vấn demo tại: https://elearning.lacviet.vn