Theo khảo sát McKinsey 2024, có đến 78% doanh nghiệp cho rằng nghệ thuật quản trị nhân sự hiệu quả là yếu tố quyết định giúp họ giữ chân nhân viên tốt hơn ít nhất 40% so với các đơn vị thiếu chiến lược nhân sự linh hoạt.
Thực tế cho thấy, một nhà quản lý giỏi có thể biến một tập thể trung bình thành một đội ngũ xuất sắc đơn giản vì họ biết cách truyền cảm hứng, giao tiếp hiệu quả, tôn trọng sự khác biệt và phát triển con người. Trong khi đó, một quản lý thiếu tinh tế có thể khiến cả những nhân viên giỏi nhất cũng cảm thấy bị bóp nghẹt rời bỏ tổ chức.
Không ít doanh nghiệp hiện nay vẫn chỉ dừng lại ở mức quản lý nhân sự về mặt hành chính: tính lương, chấm công, xử lý vi phạm… mà chưa chú trọng đến nghệ thuật quản lý nhân viên quản trị bằng sự đồng hành, phát triển, tạo động lực và kết nối giữa con người với tầm nhìn của tổ chức. Cùng Lạc Việt SureHCS tìm hiểu chi tiết trong bài viết này.
1. “Nghệ thuật quản lý nhân sự” là gì?
Khái niệm “nghệ thuật quản lý nhân sự” không đơn thuần chỉ là việc sử dụng kỹ năng để giám sát, điều phối hay phân công công việc cho đội ngũ nhân viên. Thuật ngữ này hàm ý sâu xa hơn thể hiện khả năng kết hợp giữa hiểu biết về con người, cảm xúc, tình huống cụ thể và tư duy linh hoạt của người làm quản lý trong việc dẫn dắt truyền cảm hứng cho nhân sự.
Để dễ hình dung, kỹ năng quản lý giống như cách một người học lái xe: có quy trình, nguyên tắc, kỹ thuật. Nhưng nghệ thuật quản lý nhân sự lại giống như việc lái xe trong điều kiện thực tế đòi hỏi sự quan sát, điều chỉnh, cảm nhận thậm chí là ứng biến sáng tạo với từng khúc cua, điều kiện thời tiết hay dòng xe phía trước.
Sở dĩ gọi là “nghệ thuật” bởi vì yếu tố quan trọng nhất trong quản trị nhân sự chính là con người mà con người thì không máy móc, không cố định họ có cảm xúc, động lực riêng và hành vi thay đổi theo môi trường. Do đó, người quản lý không thể chỉ áp dụng một công thức duy nhất cho tất cả. Họ cần sự thấu cảm, sự linh hoạt đôi khi là bản lĩnh đưa ra quyết định “khác số đông” để đảm bảo lợi ích hài hòa giữa tổ chức và nhân viên.
Bên cạnh đó, một số doanh nghiệp đang nỗ lực chuyển mình bằng cách áp dụng nghệ thuật quản trị nhân sự trong doanh nghiệp thông qua các chương trình phát triển năng lực quản lý, đánh giá tâm lý hành vi nhân sự (ví dụ như DISC, MBTI), xây dựng mô hình phản hồi 360 độ hoặc triển khai văn hóa phản hồi thường xuyên.
2. Nghệ thuật quản lý nhân sự, quản trị nhân lực trong doanh nghiệp
2.1. Nghệ thuật giao tiếp lắng nghe trong quản lý nhân sự
Giao tiếp trong doanh nghiệp không chỉ là việc truyền tải thông tin từ cấp trên xuống cấp dưới. Nghệ thuật quản lý nhân viên đòi hỏi người quản lý không chỉ nói mà phải biết lắng nghe chủ động tức là thực sự chú tâm, không ngắt lời và đặt câu hỏi để thấu hiểu nhân viên.
Việc lắng nghe giúp người quản lý nắm bắt được tâm tư, kỳ vọng hoặc những vấn đề chưa được bộc lộ rõ ràng. Chẳng hạn, một nhân viên giỏi có thể đang muốn thử thách ở vai trò mới, nhưng không nói ra nếu họ cảm thấy không được lắng nghe. Ngược lại, một quản lý biết lắng nghe có thể phát hiện nuôi dưỡng tiềm năng ấy.
Ví dụ thực tiễn: Nhiều doanh nghiệp hiện nay áp dụng mô hình “1:1 check-in” – các buổi trò chuyện ngắn giữa quản lý và nhân viên mỗi tuần một lần. Theo báo cáo của Gallup, các đội nhóm duy trì thói quen này có tỷ lệ xung đột nội bộ thấp hơn 30% so với nhóm không thực hiện.
2.2. Khả năng đọc vị tạo động lực cho nhân viên
Trong nghệ thuật quản trị nhân sự trong doanh nghiệp, điều quan trọng không phải là đối xử công bằng theo kiểu “cào bằng” mà là cá nhân hóa cách dẫn dắt dựa trên tính cách, động lực và hoàn cảnh của từng người.
Ví dụ, một nhân viên hướng nội sẽ cảm thấy thoải mái hơn khi được giao nhiệm vụ rõ ràng, ít tiếp xúc trong khi người hướng ngoại lại cần môi trường làm việc có tính tương tác cao. Một số nhà quản lý sử dụng công cụ như DISC hoặc MBTI để nhận diện phong cách cá nhân từ đó chọn cách giao tiếp tạo động lực phù hợp.
Nghiên cứu từ Harvard Business Review chỉ ra rằng, các nhóm nhân sự được cá nhân hóa phong cách dẫn dắt đạt hiệu suất công việc cao hơn 25% so với các nhóm quản lý theo kiểu đại trà.
2.3. Kỹ năng ra quyết định công bằng linh hoạt
Một trong những điểm khó nhất trong nghệ thuật quản lý nhân viên là làm sao vừa giữ được tính nguyên tắc vừa đảm bảo sự thấu hiểu hoàn cảnh cụ thể. Ví dụ, với hai nhân viên cùng đến trễ, một người vì lý do cá nhân không thể kiểm soát được, một người vì thiếu trách nhiệm nếu xử lý giống nhau sẽ dễ gây mất niềm tin trong đội nhóm.
Nghệ thuật nằm ở khả năng phân tích bối cảnh, cân nhắc tác động lâu dài và giữ được sự minh bạch khi đưa ra quyết định. Điều này tạo ra văn hóa công bằng nhưng không máy móc một trong những nền tảng để nhân viên gắn bó với tổ chức.
2.4. Quản lý bằng mục tiêu thay vì bằng mệnh lệnh
Các doanh nghiệp hiện đại ngày càng chuyển từ mô hình quản lý truyền thống (“chỉ huy và kiểm soát”) sang mô hình “dẫn dắt theo mục tiêu”. Ở đó, thay vì giao việc chi tiết từng bước, nhà quản lý sẽ cùng nhân viên xác lập kết quả kỳ vọng, thời gian hoàn thành cho phép nhân viên tự chủ về cách thức thực hiện.
Các công cụ như OKR (Objective and Key Results) hay SMART Goal đang được nhiều doanh nghiệp sử dụng để tạo ra sự rõ ràng tập trung trong công việc.
Cách làm này giúp nhân viên:
- Hiểu rõ giá trị đóng góp của mình cho mục tiêu lớn hơn.
- Tăng sự chủ động sáng tạo trong cách thực hiện.
- Cảm thấy được tin tưởng, có trách nhiệm hơn với kết quả.
Điều này chính là cốt lõi của nghệ thuật quản trị nhân sự trong doanh nghiệp: Biến nhân viên từ “người thực thi” thành “người sở hữu kết quả”.
2.5. Ứng dụng công nghệ trong nghệ thuật quản lý nhân sự
Hiện nay, doanh nghiệp có thể ứng dụng công nghệ để hỗ trợ nhà quản lý “đọc vị” nhân viên đưa ra quyết định kịp thời. Các phần mềm HRM hiện đại không chỉ lưu trữ thông tin hồ sơ mà còn phân tích dữ liệu hành vi, hiệu suất làm việc, tần suất nghỉ phép, phản hồi nội bộ… để phát hiện sớm các dấu hiệu rủi ro như: giảm năng suất, thiếu gắn kết hoặc nguy cơ nghỉ việc.
Một số hệ thống còn tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI) để đưa ra dự báo về tỷ lệ nghỉ việc của từng nhân viên, giúp doanh nghiệp có kế hoạch can thiệp sớm như đào tạo, điều chuyển công việc, hay tăng cường tương tác.
Những doanh nghiệp áp dụng giải pháp này thường giảm ít nhất 15 – 20% chi phí thay thế nhân sự mỗi năm, đồng thời tăng sự gắn kết nội bộ nhờ hành động kịp thời.
3. Những thách thức và cách vượt qua trong nghệ thuật quản lý nhân sự
Dù hiểu rõ tầm quan trọng của nghệ thuật quản lý nhân sự, không phải doanh nghiệp nào cũng dễ dàng áp dụng hiệu quả. Trong thực tế triển khai, các tổ chức, doanh nghiệp thường gặp một số thách thức phổ biến, đặc biệt khi môi trường làm việc thay đổi nhanh chóng, lực lượng lao động ngày càng đa dạng. Dưới đây là những khó khăn tiêu biểu và gợi ý giải pháp thực tiễn để doanh nghiệp vượt qua.
3.1. Quản lý nhân sự đa thế hệ: Khác biệt về giá trị và kỳ vọng
Một trong những thách thức nổi bật hiện nay là quản lý nhân sự đa thế hệ, với sự đồng hành của các nhóm Gen X, Millennials và Gen Z trong cùng một tổ chức. Mỗi thế hệ mang theo một hệ giá trị riêng:
- Gen X thường coi trọng sự ổn định, quy trình rõ ràng, trách nhiệm cá nhân.
- Millennials (Gen Y) đề cao cơ hội phát triển bản thân, ý nghĩa công việc.
- Gen Z lại mong muốn được ghi nhận liên tục, làm việc linh hoạt, nhanh chóng tiếp cận công nghệ mới.
Nếu người quản lý chỉ áp dụng một phong cách lãnh đạo duy nhất, sẽ dễ dẫn đến hiểu lầm, mất kết nối hoặc giảm hiệu suất hợp tác giữa các nhóm tuổi.
Giải pháp: Trong nghệ thuật quản trị nhân sự trong doanh nghiệp, cần có cách tiếp cận linh hoạt:
- Lắng nghe kỳ vọng từng nhóm đối tượng thông qua khảo sát nội bộ hoặc trao đổi định kỳ.
- Tùy chỉnh phong cách giao tiếp, khen thưởng và phát triển nghề nghiệp phù hợp từng nhóm.
- Xây dựng văn hóa chia sẻ, mentoring chéo giữa thế hệ để tăng sự thấu hiểu, hỗ trợ lẫn nhau.
3.2. Thiếu thời gian công cụ hỗ trợ quản lý hiệu quả
Không ít quản lý, đặc biệt ở cấp trung, cho biết họ thiếu thời gian để quan tâm sát sao đến nhân viên do khối lượng công việc chuyên môn và hành chính nặng nề. Điều này khiến hoạt động tạo động lực, phát triển năng lực hay phản hồi nhân sự thường bị bỏ qua hoặc thực hiện hình thức.
Bên cạnh đó, nhiều doanh nghiệp vẫn chưa đầu tư hệ thống công cụ quản lý nhân sự chuyên nghiệp, dẫn đến tình trạng thông tin phân tán, thiếu dữ liệu để ra quyết định chính xác về nhân sự.
Giải pháp:
- Tái phân bổ vai trò quản lý, giảm gánh nặng hành chính cho cấp trung thông qua việc sử dụng phần mềm quản lý nhân sự.
- Ứng dụng công nghệ để tự động hóa các tác vụ như đánh giá hiệu suất, ghi nhận thành tích, theo dõi mức độ gắn kết.
- Đặc biệt, các giải pháp tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI) có thể đưa ra cảnh báo sớm về rủi ro nghỉ việc, giúp quản lý kịp thời can thiệp.
Khi quản lý không còn bị cuốn vào xử lý giấy tờ, họ có thể dành thời gian nhiều hơn cho các yếu tố cốt lõi của nghệ thuật quản lý nhân viên như truyền cảm hứng, huấn luyện, phát triển cá nhân. Đây là những yếu tố giúp nhân sự gắn bó và sẵn sàng đồng hành dài hạn cùng doanh nghiệp.
3.3. Khoảng cách về năng lực mềm trong đội ngũ quản lý cấp trung
Một thực tế phổ biến trong nhiều doanh nghiệp là các trưởng nhóm, trưởng phòng được bổ nhiệm từ chuyên viên giỏi chuyên môn nhưng chưa được đào tạo bài bản về kỹ năng quản lý con người. Họ thường thiếu tự tin khi phải xử lý mâu thuẫn, dẫn dắt động lực, hoặc thiết lập mục tiêu hiệu quả cho nhân viên.
Điều này dễ dẫn đến tình trạng “quản lý bằng mệnh lệnh”, thiếu linh hoạt, tạo khoảng cách và làm giảm sự gắn kết đội nhóm.
Giải pháp:
- Xây dựng chương trình huấn luyện năng lực mềm dành riêng cho quản lý cấp trung: giao tiếp hiệu quả, phản hồi xây dựng, huấn luyện nhân viên.
- Thiết kế các chương trình mentoring nội bộ để chia sẻ kinh nghiệm quản trị nhân sự thực tế.
- Sử dụng công cụ đánh giá định kỳ để nhận diện điểm mạnh – điểm cần cải thiện trong nghệ thuật quản lý nhân viên ở từng cấp quản lý.
Áp dụng đúng đắn nghệ thuật quản lý nhân viên quản trị nhân sự trong doanh nghiệp sẽ giúp doanh nghiệp xây dựng một môi trường làm việc lành mạnh, thúc đẩy hiệu suất bền vững và giữ chân nhân tài trong dài hạn. Đó không chỉ là lợi thế cạnh tranh mà còn là nền tảng để phát triển văn hóa doanh nghiệp vững mạnh, thích ứng với mọi biến động.
